فرض کنید که در زمینه ماهی‌گیری فعالیت می‌کنید و یک کشتی بزرگ برای این کار در اختیار دارید. روزی برای صید ماهی وارد دریایی می‌شوید و با چند کشتی بزرگ و غول‌پیکر روبرو می‌شوید که مشغول ماهی‌گیری هستند. وقتی تور خود را به دریا می‌اندازید و مدتی صبر می‌کنید، متوجه می‌شوید که تنها چند ماهی کوچک و ناچیز به تور شما افتاده‌اند؛ چون کشتی‌های بزرگ، اکثر ماهی‌ها را صید کرده‌اند. فرض کنید که دوباره به آن دریا می‌آیید و با همان کشتی‌ها روبرو می‌شوید. آنها از حضور شما در آن منطقه ناراضی هستند و مدام به شما هشدار می‌دهند که از آن منطقه بروید؛ ولی شما می‌خواهید بمانید و رزق خود را از دریا بگیرید. اینجاست که جنگی بین کشتی شما و کشتی دیگران درمی‌گیرد و پس از مدتی آن کشتی‌ها نیز با یکدیگر درگیر می‌شوند. بر اثر این جنگ شدید و هولناک، دریای آبی به دریایی قرمز و پر از خون تبدیل می‌شود.
حتماً بخوانید: نقشه نوآوری مشتری مدار چیست؟
داستانی که تعریف کردیم، تنها مربوط به کشتی‌ها و رقابت برای صید ماهی نیست؛ بلکه در دنیای کسب‌وکار و بین شرکت‌های رقیب نیز رخ می‌دهد. به همین دلیل نظریه‌پردازها و پژوهشگران کسب‌وکار، استراتژی اقیانوس آبی (Blue Ocean Strategy) را مطرح کرده‌اند. این استراتژی به شما کمک می‌کند که بازاری نو بیابید و کسب‌وکار خود را در آن بازار راه‌اندازی کنید. در این بازار، رقابت چندانی وجود ندارد و می‌توانید کلیه درآمد این بازار را بدون دردسر از آن خود کنید. در ادامه این مقاله تصمیم داریم در مورد استراتژی اقیانوس آبی صحبت کنیم. در صورت تمایل به آشنایی با این استراتژی هوشمندانه و حرفه‌ای، پیشنهاد می‌شود که تا انتهای این مقاله همراه‌مان باشید.
استراتژی اقیانوس آبی چیست؟
استراتژی اقیانوس آبی می‌خواهد به ما یاد بدهد که از حضور در دریاهای پر از جنگ و کشمکش دوری کنیم و در دریایی صاف، آرام و کشف‌نشده برای فعالیت در تلاش و کوشش باشیم. بسیاری از کارآفرینان در هنگام خلق یک کسب‌وکار جدید، دنبال ایده‌پردازی و یافتن یک ایده و بازار جدید برای فعالیت نیستند و اساساً چنین بازاری را بی‌فایده و ترسناک قلمداد می‌کنند. جالب است بدانید که در اکثر مواقع، درآمد بسیار خوبی در حوزه‌های جدید و کشف‌نشده وجود دارد. کافی است نیاز مشتریان را کشف، بیزینس خود را راه‌اندازی کنید و در بازار جدید، یکه و تنها به کسب درآمد بپردازید.
روزی که من (نویسنده این مقاله) وارد عرصه محتوا شدم، افراد اندکی در این عرصه فعالیت می‌کردند و در آن زمان، جذب مشتری و همکاری با او خیلی آسان بود. بعد از شیوع کرونا و بیکار شدن بسیاری از افراد، شاهد هجوم افراد به حوزه محتوا بودیم. بسیاری تصور می‌کردند که این حرفه، آسان است و هر کسی می‌تواند از طریق آن به درآمد برسد.
این افراد تازه‌وارد برای جذب مشتری و گذران زندگی خود حاضر بودند که با یک چهارم قیمت متداول بازار، فعالیت کنند. این افراد وارد بازار محتوا شدند و موقعیت‌های شغلی فراوانی را با دستمزد اندک اشغال کردند. اینجا بود که تولیدکنندگان حرفه‌ای مجبور شدند کیفیت کار خود را به میزان چشمگیری افزایش دهند تا بتوانند تمایز و تفاوت خود را با تولیدکنندگان مبتدی نشان دهند. در واقع همین اقدامات اقیانوس آبی محتوا را به یک اقیانوس پر از رقابت و جنگ و خون‌ریزی تبدیل کرد.
با این تفاصیل در حوزه کسب‌وکار، دریای قرمز هم داریم؟
بله؛ منظور از استراتژی اقیانوس آبی، نوآوری و فعالیت در بازارهای جدید و تازه خلق‌شده است. استراتژی اقیانوس قرمز هم می‌تواند فعالیت در بازارهایی باشد که رقبای حرفه‌ای، جدی و سرسختی در آن حضور دارند و فعالیت می‌کنند.
چرا به بازارهای پررقابت، اقیانوس قرمز می‌گوییم؟ چون در این بازارها، کسبوکارها به حدی با هم رقابت می‌کنند که گاهی رقابتشان به جنگ تبدیل می‌شود و حاضر هستند که برای تصاحب سهم بیشتری از بازار، برای تخریب یا نابودی حریف خود اقدام کنند.
در دنیای امروز، درصد قابل توجهی از کسبوکارها، در اقیانوس‌های قرمز فعالیت می‌کنند و اصلاً استراتژی اقیانوس آبی را بی‌فایده و بی‌سود می‌پندارند. آنها تصور می‌کنند که اگر نیازی را در مشتریان درک کنند، ایده نویی برای برآورده کردن این نیاز ارائه دهند، آن ایده را به یک محصول تبدیل و روانه بازار کنند، به خواسته و هدف خود نمی‌رسند. این در حالی است که در بسیاری از مواقع، خلق ایده و محصول نو، درآمدهای هنگفتی را برای صاحبان کسب‌وکار به ارمغان می‌آورد.
استراتژی اقیانوس آبی بر چه اصولی استوار است؟
استراتژی اقیانوس آبی، پنج اصل اساسی و محوری دارد. در صورتی که می‌خواهید کسب‌وکار نوآورانه و خلاقانه‌ای راه‌اندازی کنید، باید این اصول را خیلی جدی مد نظر قرار دهید و بکوشید که در هنگام خلق مدل کسب‌وکارتان، به این اصول وفادار بمانید.
1. بازسازی مرزهای بازار؛ اصل اساسی استراتژی اقیانوس آبی
اولین و مهم‌ترین اصل در استراتژی اقیانوس آبی این است که خودمان را به مرزهای کنونی بازار محدود نکنیم و به آن سوی مرزها بیندیشیم. اگر از مرزهای کنونی خارج شویم، به بازارهایی برمی‌خوریم که هنوز کشف نشده‌اند. اینجاست که می‌توانیم فرصت‌های جدید را ببینیم و با استفاده از آنها، کسب‌وکار جدیدی خلق کنیم.
یکی از چالش‌های پیروان استراتژی اقیانوس قرمز این است که علاقه‌ای به ریسک کردن و قدم گذاشتن به آن سوی مرزهای کنونی را ندارند. آنها تصور می‌کنند که اگر از مرزهای فعلی فراتر بروند، سرمایه، زمان و انرژی‌شان تلف می‌شود و به جایی هم نمی‌رسند.
2. تمایز مداوم و بی‌وقفه؛ چیزی که همواره اقیانوس را برای شما آبی نگه می‌دارد
یکی از اصول اساسی استراتژی اقیانوس آبی، تمایز مداوم و بی‌وقفه است. اگر شما کسبوکاری نو راه‌اندازی کنید و بتوانید به درآمد برسید، به تدریج افرادی از ایده شما آگاه می‌شوند و تصمیم می‌گیرند که کسبوکاری مشابه یا یکسان با بیزینس شما راه‌اندازی کنند.
شما در چنین مواقعی باید نسبت به فعالیت‌های رقبا آگاه شوید و بکوشید که خیلی سریع یک تمایز دیگر با سایر رقبا، ایجاد کنید. هر چه تمایز شما با رقبا بیشتر باشد، بدون شک اقیانوس‌تان آبی‌تر و بی‌رقیب‌تر خواهد بود. یکی از اصول مهم در استراتژی مورد بحث، بررسی و تحلیل مداوم بازار و کارهای رقباست.
3. کشف نیازهای شناخته‌نشده مخاطبان یا ایجاد یک نیاز در ذهن آنها
انسان‌ها نیازهای فراوانی دارند؛ ولی کسی نیست که به این نیازها توجه کند و بهترین پاسخ ممکن را به این نیازها بدهد. اگر کسی بتواند نیازهای انسانی را مورد بررسی دقیق قرار دهد، به نیازهای شناخته‌نشده و مخفی بسیاری پی می‌برد. همین نیازهای کشف‌نشده می‌تواند زمینه‌ای برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار نو و کسب درآمدهای عالی باشد.
یکی دیگر از اصولی که برخی از پیروان مکتب استراتژی اقیانوس آبی به آن علاقه‌مند هستند، ایجاد یک نیاز در ذهن مخاطبان است. ممکن است انسان‌ها نیاز مشخصی در ذهن نداشته باشند؛ ولی یک کارآفرین از راه برسد و به مخاطبان بفهماند که تاکنون نیاز خاصی داشته‌اند ولی از آن نیاز، بی‌خبر بوده‌اند.
4. طراحی یک استراتژی هوشمندانه و با کمترین مانع برای کسب‌وکار
یکی از اصول هر استراتژی از جمله استراتژی اقیانوس آبی، طراحی یک برنامه هوشمندانه برای راه‌اندازی کسب‌وکار است. اگر یک کارآفرین تصمیم دارد از طریق استراتژی مورد بحث، بیزینس خودش را شروع کند و پیش ببرد، باید برنامه جامعی در زمینه هزینه‌های بیزینس، بازاریابی، قیمت محصولات یا خدمات، علایق و سلایق خریداران و غیره داشته باشد.
پس از طراحی این استراتژی، لازم است که کارآفرین، برنامه اجرایی برای خودش در نظر بگیرد و طبق این برنامه اجرایی، ایده خود را اجرایی کند و در اختیار مشتریان قرار دهد. نکته مهمی که کلیه کارآفرینان باید مد نظر قرار دهند، این است که استراتژی خود را به گونه‌ای طراحی کنند که کمترین مانع و مشکل را برای کسب‌وکار به وجود بیاورد.
5. کاهش دادن هزینه‌ها تا حد امکان برای متقاعد کردن مشتریان
یکی دیگر از اصول اساسی استراتژی اقیانوس آبی، کاهش هزینه‌هاست. لازم است هزینه تولید محصول یا ارائه خدمت خود را تا حد امکان کاهش دهیم تا در نهایت بتوانیم محصولی با قیمت مناسب به مشتریان ارائه دهیم و سود خوبی از این فعالیت کسب کنیم. اگر قیمت بالایی برای محصول خود در نظر بگیریم، ممکن است بخش قابل توجهی از مخاطبان، حاضر نشوند چنین قیمتی را بپردازند.
در صورتی که کسب‌وکارهای دیگری هم وارد اقیانوس آبی شما شوند و بتوانند محصولات خود را با کیفیت بالاتر و قیمت پایین‌تری روانه بازار کنند، قطعاً شما بخش قابل توجهی از سهم بازار خود را از دست خواهید داد.
حتماً بخوانید: چگونه تغییر سازمانی را مدیریت و پیاده سازی کنید؟
بررسی تفاوت‌های استراتژی اقیانوس آبی و اقیانوس قرمز
استراتژی اقیانوس قرمز و اقیانوس آبی در زمینه‌های گوناگونی با یکدیگر تفاوت دارند. در این بخش از مقاله تصمیم داریم چند مورد از مهم‌ترین تفاوت‌های این دو استراتژی را مورد ارزیابی قرار دهیم.
استراتژی اقیانوس قرمز؛ یک استراتژی لبریز از اضطراب و رقابت
منظور از استراتژی اقیانوس قرمز، حضور در بازاری است که رقابت از هر سو آن را احاطه کرده است. تصاحب بخشی از سهم بازار در این رقابت طاقت‌فرسا، بسیار دشوار و زمان‌بر است. در چنین بازاری، باید خلاقیت و نوآوری شگفت‌انگیزی در زمینه بازاریابی داشته باشید و مشتریان را با تبحر و تخصص خود جلب و جذب کنید.
در این استراتژی، شما نیاز مشتریان را می‌دانید و مشتریان هم محصول شما را می‌شناسند. تنها کاری که باید بکنید این است که به مشتریان دلیلی بدهید تا از شما خرید کنند و سراغ رقبا نروند. باید در هنگام قیمت‌گذاری هم مراقب باشید، بدون دلیل قیمت بالاتری از محصولات رقیب تعیین نکنید. سعی کنید محصولات شما نسبت به رقبا، کیفیت بهتر و قیمت پایین‌تری داشته باشد. این کار تأثیر به‌سزایی در جذب کردن مشتریان خواهد داشت.
استراتژی اقیانوس آبی؛ یک جاده صاف که می‌توانید در آن با تمام سرعت بتازید
در استراتژی اقیانوس آبی، خبری از رقابت نیست و اگر هم باشد، بسیار اندک است. در چنین بازاری باید سعی کنید هزینه تولید محصول یا عرضه خدمت را تا حد امکان کاهش دهید تا بتوانید سود کسب‌وکار خود را به بالاترین حد برسانید. در این بازار، قیمت بالا و عجیبی برای محصولات و خدمات خود تعیین نکنید؛ زیرا در این صورت مشتریان، تمایل خود را برای خرید از دست می‌دهند.
در این بازار رقیبی وجود ندارد که بخواهید نگران قیمت و رقابت باشید؛ ولی لازم است انصاف را رعایت کنید تا در صورتی که روزی رقیبی از راه رسید، مشتریان به برند شما وفادار بمانند. همچنین ممکن است روزی رقیبی از راه برسد و محصولی با کیفیت بالاتر و قیمت مناسب‌تر ارائه دهد. در چنین شرایطی اگر محصولات و خدمات شما، قیمت بالاتر و کیفیت پایین‌تری داشته باشد، شما بازنده رقابت خواهید شد.
مزایای استراتژی اقیانوس آبی برای راه‌اندازی کسب‌وکار
استراتژی اقیانوس آبی، مزایا و فواید گوناگونی برای کسبوکارها، کارآفرینان و مشتریان به همراه دارد. در ادامه تلاش می‌کنیم که به چند مورد از مزایای این استراتژی اشاره کنیم:
کشف یکی از نیازهای شناخته‌نشده بشریت و تلاش برای برآورده کردن این نیاز، یکی از مهم‌ترین فواید و مزایای این استراتژی است.
اگر شرکت‌ها بتوانند بخش جدیدی از بازار کنونی خود را بشناسند و در آن بخش خاص فعالیت کنند، رشدشان چندین برابر گذشته می‌شود.
استفاده از این استراتژی باعث می‌شود که نیازهای جدیدی خلق شود و در پی این نیازهای جدید، مشتریان جدیدی برای یک کسب‌وکار به وجود بیاید.
نوآوری و خلاقیت در صنایع گوناگون، یکی از مهم‌ترین مزایایی است که استراتژی اقیانوس آبی به همراه دارد.
برآورده کردن بهتر، آسان‌تر و ارزان‌تر نیازهای بشر، یکی دیگر از فوایدی است که این استراتژی به همراه دارد. به عنوان مثال زمانی که اسنپ به عنوان اولین پلتفرم تاکسی اینترنتی وارد بازار شد، توانست نظر بسیاری از افراد را جلب کند؛ زیرا خدمات خود را به خوبی و با هزینه‌ای مناسب و منطقی ارائه می‌داد؛ هزینه‌ای که حداقل 50 درصد از هزینه آژانس‌های تلفنی کمتر بود.
استراتژی اقیانوس آبی، علاوه بر عرضه یک محصول یا خدمت جدید، موقعیت‌های شغلی جدید و نوینی ایجاد می‌کند و افراد علاقه‌مند می‌توانند از مشاغل جدید و بهتری برای رسیدن به درآمد استفاده کنند.
رقابت در دنیای کسب‌وکار در بسیاری از مواقع باعث می‌شود که شرکت‌ها و کسب‌وکارهای بسیاری از بین بروند و جای خود را به قوی‌ترها بدهند. در استراتژی اقیانوس آبی خبری از رقابت نیست و یک شرکت یا کسب‌وکار می‌تواند کلیه درآمد موجود در یک حوزه را از آن خود کند.
معایب استراتژی اقیانوس آبی برای شروع کردن یک بیزینس نوآورانه
استراتژی اقیانوس آبی در کنار مزایا و فواید فراوان خود، معایبی هم به همراه دارد. در ادامه این بخش از مقاله تلاش می‌کنیم که چند مورد از مهم‌ترین معایب این استراتژی را مورد بررسی قرار دهیم:
گاهی مواقع شناسایی اقیانوس آبی برای کسبوکارها دشوار است و نیاز به بررسی و مطالعه فراوان دارد. بعضی از سازمان‌ها برای پیدا کردن یک اقیانوس آبی در حوزه فعالیت خود ماه‌ها و گاهی چند سال، مطالعه و پژوهش می‌کنند.
پس از شناسایی اقیانوس آبی، لازم است که محصول یا خدمت جدید و نویی خلق شود. این کار هم به ایده‌پردازی و سرمایه‌گذاری فراوانی نیاز دارد و احتمال شکست خوردن پروژه هم وجود دارد.
یکی از نقاط منفی و معایب استراتژی اقیانوس آبی این است که ممکن است مشتریان، محصولات یا خدمات شما را رد کنند و آن را از نظر قیمت یا اثربخشی، ناکارآمد قلمداد کنند. گاهی مواقع یک محصول از نظر ماندگاری یا کارایی، مشکلاتی دارد و همین مسئله می‌تواند اعتبار چندین و چند ساله یک برند را زیر سوال ببرد.
بسیاری از سازمان‌ها، اقیانوس جدیدی را کشف می‌کنند و محصول متناسب با این اقیانوس آبی را هم طراحی می‌کنند؛ ولی نیروی انسانی کارآمد و کافی برای پیشبرد پروژه خود پیدا نمی‌کنند. وجود نیروی انسانی متخصص و توانمند، یکی از بخش‌های لازم و ضروری برای پیشبرد پروژه‌هایی است که بر اساس استراتژی اقیانوس آبی طراحی می‌شوند.
مجموعه این نقاط منفی و معایب استراتژی اقیانوس آبی سبب شده است که بسیاری از کارآفرینان و صاحبان کسب‌وکار، سراغ استراتژی اقیانوس آبی نروند و اقیانوس قرمز را با تمام مشکلات و سختی‌هایی که به همراه دارد، ترجیح دهند. در صورتی که شما هم تمایل دارید کسب‌وکار جدیدی از طریق استراتژی اقیانوس آبی راه‌اندازی کنید، حتماً مزایا و معایب این استراتژی را مد نظر قرار دهید تا دچار مشکل و زیان مالی نشوید.
نوآوری در ارزش چیست؟ آشنایی کلی با چارچوب چهار عمل در استراتژی اقیانوس آبی
نوآوری در ارزش، یکی از مهم‌ترین اصولی است که در استراتژی اقیانوس آبی باید رعایت شود. برای رسیدن به نوآوری در ارزش لازم است هزینه محصول یا خدمت کاهش یابد و کیفیت خدمات، بهتر شود. هدف از این نوع از نوآوری، این است که به جای تمرکز بر مبارزه با رقبا، روی ایجاد فضاهای جدید بازار تمرکز کنیم.
نویسندگان کتاب استراتژی اقیانوس آبی برای نوآوری در ارزش، یک چارچوب چهار عملی در نظر گرفته است. در ادامه این چهار عمل را بررسی خواهیم کرد:
حذف (Eliminate): یک سری از عوامل در هر صنعت، بدیهی و ضروری به حساب می‌آیند؛ ولی لازم است حذف شوند؛ چون خریداران برای این عوامل، ارزشی قائل نیستند. برای راه‌اندازی کسب‌وکار از طریق استراتژی اقیانوس آبی از خودتان بپرسید که کدام یک از عوامل بدیهی در صنعت ما از نظر مشتریان، ارزشی ندارند و باید حذف شوند؟
کاهش (Reduce): برخی از کسب‌وکارهایی که با استراتژی اقیانوس قرمز فعالیت می‌کنند، برای پیروزی در رقابت مجبور هستند که خدمات و سرویس‌هایی را به مشتریان خود ارائه دهند. اگر چنین کسبوکاری به سمت استراتژی اقیانوس آبی حرکت کرد، بهتر است این خدمات و سرویس‌های بالاتر از حد استاندارد را کاهش دهد. برای یافتن چنین سرویس‌ها و خدماتی از خودتان بپرسید که کدام یک از عوامل باید نسبت به استاندارد صنعت کاهش یابد؟
افزایش (Raise): در قسمت‌هایی از بازار جدید که مورد توجه خریداران است، ارزش‌ها را افزایش دهید. در صورتی که می‌توانید در این نقاط، بیشتر از استاندارد صنعت، خدمات و سرویس به مشتریان بدهید. برای پی بردن به نقاط مناسب برای افزایش ارزش، از خودتان بپرسید که چه بخش‌هایی مد نظر مشتریان است و باید خدمات بالاتری نسبت به میانگین صنعت در آن بخش‌ها ارائه گردد؟
خلق و ایجاد (Create): در صنعت شما تاکنون چه عواملی خلق نشده و بهتر است که اکنون خلق شود؟ شناسایی این عوامل باعث می‌شود که تقاضای جدیدی در ذهن مشتریان شکل بگیرد و آنها را به سمت محصولات و خدمات ما بکشاند.
حتماً بخوانید: Topic Cluster چیست؟ تاثیر تاپیک کلاستر در سئو سایت
شما هم می‌توانید کشتی کسب‌وکار خود را به یک اقیانوس آبی و دل‌پذیر منتقل کنید
در دنیای امروز اکثر کارآفرینان در پی راه‌اندازی کسب‌وکار در بازارهای تثبیت‌شده هستند. آنها از وجود رقبای پرقدرت در بازارهای شناخته‌شده آگاه هستند؛ ولی تلاش خودشان را می‌کنند که از طریق تکنیک‌های بازاریابی مثل بازاریابی عصبی بر مخاطبان هدف تأثیر بگذارند و آنها را به سوی محصولات و خدمات خودشان جذب کنند.
یکی از راهکارهای عالی برای راه‌اندازی کسب‌وکار پردرآمد، استراتژی اقیانوس آبی است. تصور نکنید که فقط افراد خاصی می‌توانند از طریق این استراتژی به درآمد برسند. اگر شما هم ایده جذاب و محصول یا خدمت مفید و ارزشمندی مد نظر داشته باشید، بدون شک این استراتژی می‌تواند شما را به اهداف رویایی‌تان برساند.
در صورتی که تمایل دارید قبل از راه‌اندازی کسب‌وکارتان، از یک فرد باتجربه و متخصص مشورت بگیرید و از تجربیات او در زمینه خلق کسب‌وکار نوآورانه آگاه شوید، پیشنهاد می‌شود که از مشاوره خصوصی با مهران منصوری فر بهره ببرید. این جلسه مشاوره به شما کمک می‌کند که از کارآمد بودن ایده خود و شیوه درست و هوشمندانه راه‌اندازی بیزینس‌تان آگاه شوید.
آیا تاکنون از استراتژی اقیانوس آبی برای راه‌اندازی کسب‌وکار خود استفاده کرده‌اید؟ این استراتژی چه مزایا و معایبی به همراه دارد؟ لطفاً نظرها و پیشنهادهای خود در این زمینه را با ما و سایر همراهان مدیر وب در بخش دیدگاه‌ها (زیر همین مقاله) به اشتراک بگذارید.
استراتژی اقیانوس آبی چیست؟ بررسی تفاوت بین اقیانوس آبی و اقیانوس قرمز